درد اهالی در محله درمان نمی‌شود

  دختر تب‌دارش را بغل گرفته و خودش را وسط درمانگاه می‌اندازد. تب دختر بچه بالاست و او منتظر پذیرش نمی‌شود. همه اهالی ویلاشهر می‌دانند که درمانگاه محله یک پزشک عمومی بیشتر ندارد. به اتاق پزشک می‌رود و دکتر که سراسیمگی مادر را می‌بیند، می‌خواهد کودک را روی تخت بگذارد. اینجا درمانگاه شهرداری ویلاشهر، در خیابان سی ویکم است. تنها درمانگاهی در این شهرک نیمه صنعتی که ساکنانش ‌گاه و بیگاه به آن پناه می‌برند. درمانگاهی تک طبقه در جوار بوستان دژبان که ٣ بخش پزشک عمومی، دندانپزشکی و مامایی آن فعال است و تا امروز هیچ متخصصی را برای بهبود کیفیت خدمات به بیماران به خود ندیده است. به ویلاشهر می‌رویم تا در گفت‌وگو با اهالی محله و بازدید از این درمانگاه و پایگاه سلامت، وضعیت خدمات درمانی آن را بررسی کنیم.

نزدیک‌ترین بیمارستان به محله
چند قرص و یک شربت نتیجه معاینه دکتر از دختربچه بیمار و تب‌دار است. دکتر درخشان که به تازگی به این درمانگاه آمده درباره وضعیت این درمانگاه محلی می‌گوید: «ما اینجا امکانات چندانی نداریم. ابتدا که به این درمانگاه آمدم از مدیر آن پرسیدم نزدیک‌ترین بیمارستان به موقعیت ما کجاست، چون درست این محدوده را نمی‌شناسم. گفتند همین نزدیکی بیمارستانی قرار دارد که در صورت اورژانسی بودن وضعیت فرد می‌توانیم بیمار را به آنجا بفرستیم.» درخشان اما نمی‌دانست همین نزدیکی یعنی کجا؟ پذیرش هم نمی‌دانست و حتی نگهبانی هم اطلاع چندانی نداشت. درمانگاه نه ماشین آمبولانسی دارد و نه نیرویی برای کمک به موارد اورژانسی. ابراهیم‌زاده از کارکنان این درمانگاه در بخش پذیرش می‌گوید که در صورت اورژانسی بودن وضعیت بیمار با اورژانس تماس می‌گیرند تا بیمار را به نزدیک‌ترین بیمارستان منتقل کند. اما نزدیک‌ترین بیمارستان کجاست؟ نزدیک‌ترین بیمارستان به محله ویلاشهر، شهید فیاض‌بخش، معروف به بیمارستان شماره 2 است که در جاده قدیم کرج، کیلومتر ۷ قرار دارد. شاید در این بین بتوان از بیمارستان‌هایی چون ‌تریتا در منطقه 22 و شهید نواب صفوی، کیلومتر 7 جاده مخصوص کرج، تقاطع کمربندی هم نام برد که هریک فاصله‌های بسیاری با این محله دارد. در ضمن اورژانس، بیماران تصادفی را به بیمارستان لقمان، حضرت رسول(ص) و امام خمینی(ره) منتقل خواهد کرد که به‌ترتیب 30، 10 و 12 کیلومتر با محله فاصله دارند. بنابراین برای رساندن یک بیمار تصادفی به بیمارستان لقمان در پیک ساعات ترافیک 2 ساعت و در ساعات عادی 20 دقیقه زمان خواهد برد. علاوه بر اینها انتقال بیمار به هریک از این بیمارستان‌ها بسته به پذیرش آن بیمارستان نیز دارد که آیا بیمار را بپذیرد یا نه. و اما بیماران غیرتصادفی که به بیمارستان شماره 2 منتقل می‌شوند. این بیمارستان تا میدان آزادی 10 کیلومتر و از محله 24 کیلومتر فاصله دارد و این یعنی صرف 25 دقیقه زمان در ساعات عادی و یک ساعت بیشتر در ساعات ترافیک خواهد بود.

حداقل‌های بی‌استفاده و نیروی کم درمانگاه
روزانه میانگین 10 تا 20 نفر به درمانگاه شهرداری که از ساعت 8 تا 20 پذیرای بیماران است، مراجعه می‌کنند. اتاق احیا و بخش اورژانس چنانکه از تجهیزات درمانگاه پیداست امکانات حداقلی دارد، اما برای همین امکانات هم متخصص و پزشکی وجود ندارد تا به وضع بیمار رسیدگی کند. این را هم رئیس درمانگاه می‌داند، هم پزشکان و هم پذیرش درمانگاه. ابراهیم‌زاده دستگاه شوک و نوار قلبی را نشان می‌دهد و می‌گوید: «این دستگاه‌ها در این درمانگاه وجود دارد اما نیروی متخصصی برای استفاده از آن نیست.» سالن انتهای سمت چپ درمانگاه را بسته‌اند و کارکنان از آن برای غذا خوردن و استراحت استفاده می‌کنند. سالنی که برای استقرار بخش اورژانس این درمانگاه ساخته شده بود و اکنون نشانی از آن در محله نیست. اهالی اما چندان از همین امکانات هم آگاه نیستند. وقتی از اهالی محله می‌پرسم که اگر به مشکلی بربخورند به چه بیمارستان و درمانگاهی مراجعه می‌کنند؟ در پس ذهن‌شان به درمانگاهی در کنار بوستان اشاره می‌کنند و از پایگاه سلامت اسم می‌برند که بیشتر پاسخگوی نیازهای غیرضروری بیماران است. خیلی از اهالی عطای این دو را به لقایش بخشیده و از محله بیرون می‌روند تا سلامتی خود را به درمانگاه یا بیمارستان‌های مطمئن‌تری بسپارند. شاید رجوع اهالی به پایگاه سلامت بیشتر از روی آن است که خدمات این پایگاه به شکل رایگان بوده و ارتباط بهتری با مردم دارد. هرچند کارکنان و کارشناسان این پایگاه هم از بی‌اطلاعی مردم درباره خدماتی که می‌توانند به آنها ارائه دهند، گلایه دارند.

خدمات پایگاه سلامت
پایگاه سلامت جواد الائمه(ع)، وابسته به مرکز سلامت جامعه وردآورد در خیابان شهید عاشوری و نزدیک به بازار میوه و تره‌بار قرار دارد. همان که در کنار درمانگاه شهرداری ‌گاه مورد رجوع اهالی محله است. پایگاهی که از ساعت 8 تا 14 پاسخگوی اهالی است. اما آیا نیازهای فوری مردم در این پایگاه سلامت برطرف خواهد شد؟ پاسخ مشخص است. این پایگاه سلامت که علاوه بر ویلاشهر اهالی محله‌های اطراف را پذیرش می‌کند، بیشتر مربوط به مراقبت و پیشگیری از بیماری است. فرشته قدیری، از کارشناسان این پایگاه سلامت می‌گوید: «شهرک شهرداری، ویلاشهر، چیتگر و حتی اهالی شهرک غزالی جزو محله‌هایی هستند که می‌توانند به این پایگاه مراجعه کنند و این محله‌ها زیر پوشش این پایگاه قرار دارند. به‌ویژه مدارس هم می‌توانند از این طرح بهره‌مند شوند. چون تبلیغات چندانی نمی‌شود، اغلب مردم اطلاع چندانی از این امکانات ندارند. شاید ما بیش از هر چیز نیاز به اطلاع‌رسانی به هم‌محله‌ای‌ها داریم.»پایگاه سلامت جواد الائمه(ع) در راستای مراقبت از سلامت؛ آموزش‌های شیوه زندگی سالم، مراقبت از بیماری‌های واگیردار مثل ایدز و غیر‌واگیر مثل دیابت خدماتی چون واکسیناسیون، سلامت دهان و دندان، مشاوره تغذیه و تست‌های مختلف را در برنامه‌های خود دارد. از سویی در آموزش فرزندآوری، بارداری و مراقبت‌های پیش و پس از زایمان به اهالی محله اطلاعات داده و در این مسیر آنان را یاری می‌کند.

دعوت اهالی به استفاده امکانات رایگان
قدیری در توضیح خدماتی که این پایگاه به مدارس ارائه می‌کند توضیح می‌دهد: «در بخشی از فعالیت‌هایمان به مدارس سر زده و بهداشت سر، دهان و دندان و قد و وزن دانش‌آموزان را معاینه می‌کنیم. پس از معاینه و غربالگری این دانش‌آموزان را به 2 دسته ١‌ـ تغذیه و ٢‌ـ روان، تقسیم کرده و آنها را به کارشناس تغذیه و بخشی را به کارشناس روان ارجاع می‌دهیم.» اما موضوع دیگری که او درباره آن سخن گفته و از اهالی دعوت می‌کند به این پایگاه بیایند، فعالیت پایگاه سلامت در طرح تحول سلامت است: «از همه اهالی محله دعوت می‌شود، با در دست داشتن کارت ملی در این پایگاه، پرونده سلامت تشکیل دهند. با تشکیل این پرونده از سلامتی افراد مراقبت شده و پیگیر سلامت آنها خواهیم بود. از طرفی در صورت لزوم افراد را به پزشک ارجاع می‌دهیم تا رایگان معاینه شوند.»

پیگیر مشکل مردم هستیم
حمید ناصحی، قائم‌مقام شهردار منطقه درباره مشکلات خدمات درمانی درمانگاه محله ویلاشهر می‌گوید: «ایجاد درمانگاه و مدیریت آن در شهرداری برعهده شرکت شهر سالم است. اما از آنجا که شهرداری باید پیگیر امور و مطالبات مردمی باشد، این موضوع و مطالبات مردمی آن از سوی شهرداری به این شرکت گزارش شده و باقی امور برعهده این شرکت خواهد بود. استقرار پزشک متخصص و تجهیز درمانگاه از عهده این ارگان خارج بوده و ارگان‌های مربوط به درمان و بهداشت باید پیگیر آن باشند. ایجاد درمانگاه در محله امری است که‌ گاه از سوی شهرداری با توجه به امکاناتی که قادر است انجام دهد در محله‌ای ایجاد می‌شود که خود امر مثبتی است، اما مدیریت آن خارج از وظایف سازمانی شهرداری است. با این وجود پیگیر این موضوع نیز خواهیم بود.» ناصحی در ادامه به تأسیس درمانگاهی مجهز در شهرک آزادی اشاره کرده و می‌گوید: «این درمانگاه به‌عنوان درمانگاه شماره2 شهرداری منطقه 21، تا چند ماه آینده راه‌اندازی خواهد شد. فضای موردنیاز برای ساخت این مرکز از سوی شهرداری تأمین شده و از سوی شرکت شهر سالم تجهیز خواهد شد. ان‌شاءالله با راه‌اندازی این مرکز اهالی منطقه می‌توانند برای خدمات درمانی موردنیاز خود به آن مراجعه کنند.»

پایگاه سلامت در آستانه تعطیلی
حمیدرضا سپاهی‌پور، شورایار شهرک ویلاشهر درباره کمبود امکانات مراکز درمانی و بهداشتی موجود محله می‌گوید: «فریاد ما برای تجهیز درمانگاه شهرداری، فریادی 2 ساله است. با اینکه مصوباتی در این خصوص وجود دارد، اما هنوز هیچ اقدامی انجام نگرفته است. با این حال پیگیر این مسئله هستیم. سپاهی‌پور، همچنین می‌افزاید: «نبود آمبولانس، متخصص و امکانات لازم، این درمانگاه را خالی از بیمار کرده و اهالی را به بیرون از محله هدایت می‌کند. با توجه به اینکه درمانگاه حتی پزشکان عمومی با تجربه هم ندارد، اغلب اهالی برای رفع مشکلات خود به پایگاه سلامت مراجعه می‌کنند. این در حالی است که ما در آستانه از دست دادن این پایگاه سلامت هستیم.» ویلاشهر با توجه به موقعیت جغرافیایی در شهرکی نیمه صنعتی یا محصور در صنعت قرار گرفته است و با توجه به این مهم اگر امکانات کافی داشته باشد، می‌تواند مراجعان بسیاری را پذیرش کند. بیشترین بار درمانی این محله را بنا به گفته مردم و شورایار این محله پایگاه سلامت به دوش می‌کشد که با توجه به حوزه فعالیتش شکل درمانی ندارد. از سویی احتمال بسته شدن آن در روزهای آتی قطعی خواهد بود. سپاهی‌پور در این باره توضیح می‌دهد: «با توجه به اینکه ملک این پایگاه سلامت مشکلات حقوقی دارد، احتمالاً تا چند هفته دیگر پلمب می‌شود. اگر درمانگاه شهرداری تجهیز بود شاید می‌توانستیم از نیروهای این پایگاه در درمانگاه بهره‌مند شویم. اما چنین نیست. با این شرایط ما حتی کورسوی امید درمان مردم محله را هم از آنان خواهیم گرفت. درمانگاه این محله به دلیل کمبود امکانات اصلاً مورد رجوع مردم نیست. اغلب اهالی برای موارد درمانی فوری خود با اورژانس تماس می‌گیرند و در موارد غیر‌فوری به تهرانسر یا محله‌های دیگر می‌روند.»