سهم ما از فرهنگ

 کسانی که اهل مطالعه هستند و دوست دارند روزشان را با خواندن خبرهای متنوع روزنامه‌ها شروع کنند، می‌دانند نبود دکه روزنامه‌فروشی چه مشکل بزرگی است. چراکه مجبور می‌شوند برای تهیه روزنامه ساعت‌ها پیاده‌روی کنند. بسیاری به همین دلیل قید خرید روزنامه را می‌زنند و بی‌خیال پیگیری اوضاع و احوال منطقه و شهر و... می‌شوند. شاید با اندکی اغماض بتوان یکی از دلایل کاهش سرانه مطالعه را میان اهالی همین دسترسی سخت به دکه‌های مطبوعاتی دانست. این بار از این زاویه در منطقه گشتی زدیم و سهم محله‌ها را از دکه‌های مطبوعاتی و موقعیت جغرافیایی آنها را بررسی کردیم. از شورایاران محله‌ها هم خواستیم تا به‌عنوان نمایندگان اهالی مشکلاتی را که در این حوزه وجود دارد با ما در میان بگذارند.

استاد معین
خرید آسان روزنامه
محله استادمعین حدود 17 هزار و 450 نفر جمعیت دارد و به گفته «مسعود فرشاد بخشایشی» دبیر شورایاری این محله تنها 2 دکه مطبوعاتی، یکی در ضلع غربی خیابان استادمعین و دیگری در تقاطع خیابان هاشمی دارد و از این حیث دسترسی اهالی به روزنامه‌فروشی آسان است. او می‌گوید: «تاکنون اهالی تقاضایی برای افزایش تعداد دکه‌های مطبوعاتی در محله نداشته‌اند و ما هم در شورایاری پیگیر این موضوع نبودیم، اما در صورت نیاز و درخواست اهالی قطعاً پیگیری لازم انجام خواهد شد و تعداد دکه‌های مطبوعاتی را افزایش می‌دهیم.»

امامزاده عبدالله(ع)
18 هزار نفر؛ یک کیوسک
به گفته منشی شورایاری محله امامزاده عبدالله(ع) فقط یک دکه مطبوعاتی در این محله وجود دارد که در بخش انتهایی محله یعنی بزرگراه آیت‌الله سعیدی قرارگرفته است. «عباسعلی معروف‌خانی» می‌گوید: «18 هزار و 874 نفر در این محله زندگی می‌کنند و یک دکه مطبوعاتی برای این جمعیت قطعاً کم است.» به گفته او دسترسی اهالی به تنها دکه محله سخت است. او می‌گوید: «اگر مسئولان برای نصب دکه جدید مشکل دارند، می‌توانند دکه فعلی را به سه‌راه مقدم منتقل کنند تا مشکل دسترسی اهالی به روزنامه‌فروشی با این جابه‌جایی تا حدودی رفع شود.»

دکتر هوشیار
نیازمند 3 دکه دیگر هستیم
بیش از 15 هزار نفر در محله دکتر هوشیار زندگی می‌کنند و به گفته «کاظم کامیار مقدم» منشی شورایاری این محله فقط 3 دکه مطبوعاتی در محله وجود دارد. منشی شورایاری محله دکتر هوشیار در این‌باره می‌گوید: «کیوسک‌های فعلی در بهترین نقاط از محله جانمایی شده‌اند و دسترسی اهالی به آنها خوب است، اما حداقل به 3 دکه دیگر نیاز داریم.» به گفته او مقابل دبیرستان هجرت، میدان هاشمی و 21 متری جی مکان‌هایی هستند که دکه‌های مطبوعاتی نصب‌شده‌اند و تقاطع استادمعین و دامپزشکی، خیابان اصلی دکتر هوشیار و خیابان هاشمی، نقاطی هستند که برای دکه‌های جدید پیش‌بینی‌شده‌اند.

سرآسیاب مهرآباد
وجود دکه‌ها در محورهای بزرگراهی
به گفته جانشین شورایاری محله سرآسیاب مهرآباد 2 دکه مطبوعاتی در محله وجود دارد که به دلیل قرار گرفتن در معبرهای بزرگراهی، اهالی به آنها دسترسی ندارند. «حمیدرضا غلامزاده» می‌گوید: «روزنامه‌فروشی‌های این محله در بزرگراه فتح و خیابان 45 متری زرند قرار دارند و اهالی برای خرید روزنامه باید مسافت طولانی را طی کنند.» به گفته غلامزاده حدود 23 هزار نفر در محله سرآسیاب مهرآباد زندگی می‌کنند و مسئولان می‌توانند با نصب کیوسکی دیگر در چهارراه تفرش و دانشگاه هوایی دسترسی آسان اهالی را به روزنامه‌فروشی فراهم کنند.

شمشیری
محدودیت دسترسی برای ساکنان شمالی و جنوبی
21 هزار و 968 نفر در محله شمشیری زندگی می‌کنند و به گفته دبیر شورایاری این محله، در خیابان شمشیری فقط یک دکه مطبوعاتی وجود دارد. «حسن زاغری» می‌گوید: «این دکه در بخش شرقی محله قرارگرفته و ساکنان بخش شمالی و جنوبی به آن دسترسی ندارند.» به گفته او درگذشته دکه مطبوعاتی در تقاطع خیابان‌های تفرش و ملکی قرار داشت و در دسترس همه اهالی بود، اما بنا به دلایلی مسئولان شهرداری منطقه آن را تعطیل کردند. زاغری می‌گوید: «محله نیاز به 2 دکه دارد که با توجه به نیازسنجی‌های انجام‌شده می‌توان یکی را در تقاطع خیابان‌های تفرش و ملکی و دیگری را مقابل دانشگاه هوایی شهید ستاری نصب کرد.»

دستغیب
محروم از روزنامه‌فروشی
به گفته جانشین شورایاری محله دستغیب، این محله با بیش از 10 هزار نفر جمعیت در قرق صنف کانال‌سازان است. «ولی قانع» می‌گوید: «در این محله اصلاً دکه مطبوعاتی وجود ندارد.» به گفته وی بیشتر ساکنان محله از قشر کم‌درآمد هستند و به همین دلیل تمایلی به خرید و مطالعه روزنامه و کتاب ندارند. وی در این‌باره می‌گوید: «روزنامه‌ها و نشریات مختلف در سرای محله و خانه مشق موجود است و افرادی که قصد مطالعه دارند به این مراکز می‌روند و روزنامه‌ها را مطالعه می‌کنند.» قانع معتقد است اگر اهالی تمایل داشته باشند، مسئولان شهرداری می‌توانند دکه مطبوعاتی را مقابل ساختمان شهید حیدری در چهارراه استادمعین نصب کنند.

فتح
یک دکه در 2 محله
محله فتح بیشتر بافت صنعتی دارد تا مسکونی. این محله با جمعیتی کمتر از 15 هزار نفر دارای یک دکه مطبوعاتی است. «ناصر البرز» دبیر شورایاری محله می‌گوید: «روزنامه‌فروشی در خیابان 45 متری زرند قرار دارد و دسترسی اهالی به آن سخت است و از این بابت در مضیقه هستند.» به گفته وی محله به 2 دکه دیگر نیاز دارد. وی در این‌باره می‌گوید: «خیابان فتح 29 و نزدیک شرکت شیر پاستوریزه از مکان‌هایی هستند که برای دکه‌های جدید پیش‌بینی کرده‌ایم و در صورت موافقت مسئولان می‌توانیم دکه‌ها را در آنها نصب کنیم.»

فرودگاه
همچنان منتظر یک کیوسک
بخش زیادی از محله فرودگاه اختصاص به پایگاه یکم شکاری شهید لشکری دارد و به همین دلیل بیشتر ساکنان این محله نظامی هستند. به گفته «محسن حیدریان» دبیر شورایاری در این محله هیچ دکه مطبوعاتی وجود ندارد. حیدریان می‌گوید: «اهالی محله با توجه به موقعیت شغلی‌شان نیازمند مطالعه روزنامه هستند، اما تاکنون مسئولان شهرداری نسبت به جانمایی و نصب دکه مطبوعاتی در این محله اقدام نکرده‌اند.» وی می‌گوید: «در بازدیدی که شهردار منطقه از محله داشت، اهالی درخواست خود را در این زمینه با او در میان گذاشتند. قرار شد مسئولان اداره ساماندهی پیگیری کنند و ما همچنان منتظر هستیم.» ابتدای فتح پنجم مکان  پیش‌بینی‌شده برای دکه‌های جدید هستند.

مهرآبادجنوبی
تاکنون درخواستی نداشته‌ایم
محله مهرآبادجنوبی 20 هزار و 824 نفر جمعیت و یک دکه مطبوعاتی دارد. «جمال کارخانه» دبیر شورایاری می‌گوید: «این دکه در خیابان شهید کوسه‌لو قرار دارد و دسترسی اهالی به آن خوب است.» به گفته وی هم‌مرز بودن با محله شمشیری باعث شده کمبودی از نظر دکه مطبوعاتی وجود نداشته باشد. او می‌گوید: «در خیابان شمشیری دکه مطبوعاتی وجود دارد که اهالی می‌توانند به‌راحتی روزنامه‌ها را از آن تهیه کنند. به همین دلیل هیچ‌وقت درخواستی برای افزایش دکه‌های مطبوعاتی در محله نداشتیم.»

‌بند 20 ماده 55 و پلمب واحدهای متخلف
نظارت بر عملکرد دکه‌های مطبوعاتی، جانمایی و نصب آنها برعهده اداره ساماندهی شهرداری منطقه است. ممنوعیت واگذاری دکه‌ها به افراد کمتر از 18 سال، ممنوعیت عرضه مواد دخانی، توزیع محصولات فرهنگی، توجه به زیبایی و نظافت ظاهری دکه‌ها و جلوگیری از سدمعبر، برخی از نکاتی است که دکه‌داران باید رعایت کنند. «حسین ابراهیمی» رئیس اداره ساماندهی در ابتدای صحبت‌هایش با تأکید بر نظارت مستمر و مدام بر فعالیت دکه‌های مطبوعاتی می‌گوید: «کیوسک‌های مطبوعاتی باهدف عرضه محصولات فرهنگی در منطقه جانمایی و نصب‌شده‌اند، اما نه تنها در منطقه ما، بلکه در کل تهران این کیوسک‌ها به سوپرمارکت تبدیل‌شدند و کارکرد اصلی‌شان را از دست‌ داده‌اند. نیروهای اداره ساماندهی مستمر، هفتگی و ماهانه، به دکه‌های مطبوعاتی سرکشی می‌کنند و اگر موارد تخلفی را مشاهده کنند، به صاحبان کیوسک‌ها اخطار می‌دهند.» به گفته ابراهیمی اگر دکه‌داری 3 بار اخطار بگیرد، نیروهای اداره ساماندهی می‌توانند طبق‌بند 20 ماده 55 قانون شهرداری، دکه را پلمب کنند. ابراهیمی درباره جانمایی و نصب دکه‌ها در محله‌ها می‌گوید: «موقعیت جغرافیایی مهم‌ترین معیار نصب دکه‌های مطبوعاتی است؛ بنابراین معمولاً در معابر شلوغ و پر تردد نصب‌شده‌اند و تغییر مکان کیوسک‌ها برای اینکه دسترسی اهالی آسان‌تر شود امکان ندارد.» وی درباره نصب دکه‌های جدید هم می‌گوید: «جانمایی و نصب دکه‌ها بر عهده شرکت ساماندهی صنایع و مشاغل شهرداری تهران است؛ بنابراین شهروندان اگر تقاضای افزایش دکه را در محله‌ها دارند می‌توانند درخواست‌شان را مکتوب به اداره ساماندهی شهرداری منطقه ارائه دهند تا پیگیری شود. در صورت موافقت مسئولان شرکت ساماندهی صنایع و مشاغل شهرداری تهران این کار انجام می‌شود.» به گفته رئیس اداره ساماندهی منطقه در منطقه 19 دکه مطبوعاتی وجود دارد.

تیترها را می‌خوانند؛ سیگار می‌خرند!
«عبدالمناف» سال‌های زیادی است که در دکه مطبوعاتی بزرگراه فتح، خیابان واشقانی فراهانی کار می‌کند. از او درباره کسب‌وکارش سؤال می‌کنم. می‌گوید: «اینجا محله صنعتی است و کسی علاقه‌ای به خواندن روزنامه ندارد. مشتری‌ها می‌آیند و نگاهی به تیتر روزنامه‌ها می‌اندازند و بیشتر آنها سیگار می‌خرند.» از او درباره ممنوعیت عرضه سیگار در دکه‌های مطبوعاتی می‌پرسم که این‌طور پاسخ می‌دهد: «درآمد بیشتر دکه‌داران از فروش سیگار، کیک، آبمیوه و آب‌معدنی است. اگر روزانه 50 نفر برای خرید سیگار مراجعه کنند، شاید نهایتاً 5 تا 10 نفر از آنها روزنامه بخرند. به همین دلیل فروش روزنامه و مجله سودی ندارد.» به گفته عبدالمناف، دکه‌داران نباید سیگارها را روی پیشخوان دکه قرار دهند. از او می‌پرسم چرا در معبری که رفت‌وآمد اهالی کم است دکه جانمایی شده و او در پاسخ می‌گوید: «داخل محله‌ها پیدا کردن فضای بزرگ که مزاحم کسی نباشد، کم است؛ بنابراین مجبور شدیم درخواست نصب دکه را در این مکان بدهیم.»

فروش روزنامه در سوپرمارکت
برخی از اهالی برای رفع کمبودهای محله دست روی دست نمی‌گذارند و منتظر اقدام مسئولان نمی‌نشینند. آنها خودشان آستین همت بالا می‌زنند. «عیسی انصاری» یکی از همین افراد است که برای رفع کمبود دکه روزنامه‌فروشی در محله سرآسیاب مهرآباد، کار جالبی انجام داده است. او در خیابان گزل‌خو که از معبرهای اصلی محله به شمار می‌رود سوپرمارکت دارد. او یک بخش از مغازه‌اش را به فروش روزنامه اختصاص داده است. البته این کاسب خوشنام محله فقط روزنامه همشهری می‌فروشد و درباره علتش چنین می‌گوید: «بیشتر اهالی روزنامه همشهری می‌خوانند و تقاضا برای خرید این روزنامه زیاد است. به همین دلیل با شرکت توزیع این روزنامه صحبت کردم و روزانه 40 تا 50 نسخه تحویل می‌گیرم و می‌فروشم.» انصاری 2 سال است که این کار را انجام می‌دهد و خودش هم علاقه خاصی به روزنامه خواندن دارد. او در این‌باره می‌گوید: «مطالب صفحه اقتصادی را می‌خوانم و مدام پیگیر تغییر قیمت کالاها هستم.» از او درباره اینکه چطور به فکر فروش روزنامه‌ در مغازه‌اش برای اهالی افتاده است، سؤال می‌کنم و او می‌گوید: «کیوسک روزنامه‌فروشی محله در خیابان 45 متری زرند است و اهالی به آن دسترسی ندارند. افراد زیادی هر روز برای خرید مایحتاجشان به سوپرمارکت من می‌آیند و به همین دلیل فکر کردم اینجا بهترین مکان برای خرید روزنامه است و خوشبختانه اهالی هم استقبال کردند.» به گفته انصاری گاهی اوقات روزنامه ساعت 10 صبح تمام می‌شود.

• 8شرکت توزیع‌کننده عرضه روزنامه را به دکه‌داران برعهده دارد. این شرکت‌ها هرکدام نمایندگی تعدادی از نشریات را برعهده‌دارند و همه آنها از ساعت 5 بامداد تا 8 نشریات را به دکه‌های منطقه تحویل می‌دهند.
• 150عنوان روزنامه و مجله در دکه‌های منطقه توزیع می‌شود که 60 عنوان آنها روزنامه و مابقی مجله‌هایی با موضوع‌های علمی، فرهنگی، اجتماعی، ورزشی و خانوادگی است.
• 200مشتری به‌طور میانگین و روزانه، از روزنامه‌فروشی‌های منطقه خرید می‌کنند که اغلب آنها میانسال هستند.

سرانه دکه‌ها در نواحی
منطقه ما دارای 2 ناحیه و 9 محله است. برای اینکه بدانیم در نواحی به ازای هر چند نفر یک دکه مطبوعاتی داریم، محاسبات ریاضی انجام دادیم. محله‌های استاد معین، دکتر هوشیار و دستغیب در محدوده ناحیه یک قرار دارند؛ بنابراین با جمع جمعیت محله‌ها و تقسیم آنها به تعداد دکه‌های 3 محله عدد 8 هزار و 490 نفر به دست آمد که می‌توانیم بگوییم به ازای حدود 8 هزار و 500 نفر، یک دکه مطبوعاتی در این ناحیه داریم. محله‌های فرودگاه، مهرآبادجنوبی، سرآسیاب، امامزاده عبدالله(ع)، شمشیری و فتح صنعتی هم در محدوده ناحیه 2 قرار دارند. همان عملیات جمع و تقسیم را انجام دادیم و عدد 13 هزار و 708 نفر به دست آمد، یعنی به ازای 13 هزار و 700 نفر، یک دکه مطبوعاتی در این ناحیه وجود دارد.